De vijf fraaiste bioscopen van Nederland

1 Tuschinski Theater, Amsterdam

Vorige week uitgeroepen tot mooiste bioscoop ter wereld door het Britse blad Time Out: Tuschinski in Amsterdam. Een leuk cadeau voor het in oktober honderd jaar oude filmpaleis. De laatste maanden is de bioscoop opnieuw gerenoveerd (het gebeurde eerder in 2002), waarbij in zaal 2 de oorspronkelijke muurschilderingen van Pieter den Besten zijn gereconstrueerd. Om de in 1942 in Auschwitz vermoorde joodse bioscoopexploitant Abraham Tuschinski te eren is er een nieuwe bar naar hem vernoemd.

2 Filmhuis De Spiegel, Heerlen

Eind 2019 opende filmhuis De Spiegel zijn deuren in een historisch pand met een lange bioscoopgeschiedenis. Het door architect Frits Peutz ontworpen gebouw – tegenover het treinstation van Heerlen – opende in 1938 zijn deuren als het Royal Theater, de ’s avonds rood oplichtende letters Royal sieren het gebouw nog. Het is een stijlvolle, modernistische bioscoop met karakteristieke ronde façade en bood indertijd plek aan meer dan duizend bezoekers. De geschiedenis van Filmhuis De Spiegel is oud, teruggaand tot 1968. Mooi dus dat zij nu permanent zetelen in de Royal, waar ze in 2018 hun vijftigjarige bestaan vierden.

3 Cinecitta Tilburg

Een van de eerste bioscopen in Tilburg was De Nieuwe Bioscoop, die zich in 1916 vestigde in een sociëteit en zich speciaal richtte op een wat beter publiek. De Nieuwe Bioscoop veranderde enkele keren van naam en heet sinds 1982 Cinecitta – vernoemd naar de fameuze Italiaanse filmstudio. Het pand, een rijksmonument, werd in 2014 ingrijpend verbouwd en heropende toen met de film die een eeuw eerder voorganger De Nieuwe Bioscoop inaugureerde: Salammbo, een van de zogenaamde Film d’Art-films. Na de verbouwing waren er drie zalen. Vorig jaar zijn er twee nieuwe (ondergrondse) zalen aan toegevoegd, evenals een atrium.

4 Cinema Middelburg

Cinema Middelburg zit in een fraai historisch pand, de Kloveniersdoelen. Daar beschikt het over een zaal met negentig stoelen. Die zaal is niet heel spectaculair, het plafond – met originele houten balken – wél. De Kloveniersdoelen is een imposant rijksmonument dat in 1611 zijn deuren opende en kan bogen op een fraaie Vlaamse gevel en een mooie torenspits.

Filmhuis Middelburg huist sinds 2013 in de Kloveniersdoelen, maar Middelburg heeft een bioscoopgeschiedenis die teruggaat tot 1928, toen de Flora-bioscoop opende. Deze werd in 1940 bij een bombardement vernietigd.

5 Cinema Enkhuizen

Ook Cinema Enkhuizen geeft zijn voorstellingen in een historisch pand: de Drommedaris, ooit onderdeel van de historische stadsmuur om Enkhuizen. De bioscoop zit er pas sinds 2015, maar wat een prachtige plek. ‘De Drom’, zoals hij door Enkhuizenaren liefkozend wordt genoemd, stamt uit 1540 en staat in de haven, waar hij functioneerde als verdedigingstoren. Hij deed ook dienst als gevangenis, evenals zustercinema Het Oostereiland in het nabijgelegen Hoorn. Die is zeker ook een bezoekje waard, al was het maar vanwege het bijzondere gebouw én het uitzicht vanaf het historische (kunstmatige) eiland over het Markermeer.

Correctie 5/3: in een eerdere versie van dit artikel stond dat de bioscoop Het Oostereiland in Hoorn uitzicht biedt over het IJsselmeer. Hoorn ligt aan het Markermeer. Dat is hierboven aangepast.